گفت‌وگوی تفصیلی با ناشر خصوصی دفاع مقدس
نشر دفاع‌مقدس دردسری ندارد/ناشر بد‌حساب مؤلف را سمت ما می‌آورد
علی اکبری مزدآبادی گفت: طراح صحنه فیلم سینمایی «ایستاده غبار» برای صحنه‌پردازی‌های این فیلم از این کتاب هم کمک گرفته است، بدون اینکه اشاره‌ای به این کتاب کرده باشند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، به نقل از خبرگزاری فارس- حسام آبنوس: علی اکبری مزدآبادی مدیر انتشارات «یا زهرا(س)» و پژوهشگر و نویسنده دفاع مقدس، به‌خاطر علاقه‌ای که به این عرصه داشته اقدام به راه اندازی نشر خصوصی در عرصۀ دفاع مقدس می‌کند و 15 سال است که به‌صورت مشخص مشغول نشر است.
در این گفت‌وگو به بهانۀ هفتۀ دفاع مقدس پای صحبت‌های این ناشر نشستیم که کتاب‌هایی چون «حاج قاسم»، «کتاب آهنگران» و ... برخی از آثاری است که از این ناشر منتشر شده، او سخنانی زد که بسیاری از آن‌ها خلاف‌آمد عادت بود. وقتی از او در مورد سختی‌های کار پرسیدیم گفت هیچ دردسری ندارد به شرطی که درست کار کنیم. در مورد قیمت‌گذاری کتاب‌هایش حرفهای قابل تأملی زد.
او به تجربۀ کتاب‌فروشی خود نیز اشاره کرد و گفت همین سبب شد که سلیقه و ذائقۀ مخاطب را بشناسم. اکبری مزدآبادی فرد صریحی است و بی‌تعارف حرف‌هایش را زد و اهل صغری-کبری چیدن نبود و از این رو مصاحبه‌ای که در ادامه آمده، مصاحبه‌ای سرراست است که بسیاری از سؤال‌ها با پاسخ‌های کوتاه جواب داده شده است.
*ناشران دفاع مقدس حاضر نبودند این مدل کتاب‌ها را منتشر کنند
فارس: چطور شد سراغ نشر دفاع مقدس رفتید؟
این حوزه علقۀ من بود یعنی دفاع مقدس علاقۀ اصلی من بود.
فارس: خب چرا کتاب‌هایی که خودتان می‌نوشتید را به ناشر دیگری نمی‌سپردید؟ بالاخره ناشران دیگری بودند که در این زمینه مشغول بودند.
من کلاً متکی به خود هستم یعنی کار را دوست دارم خودم انجام دهم، ضمناً کارهایی که من دوست داشتم انجام دهم را چه کسی حاضر بود انجام دهد، اگر به کارهای ما نگاه کنید بخش زیادی از آن‌ها عکس است و ناشران دفاع مقدس حاضر نبودند این مدل کتاب‌ها را منتشر کنند. من فعالیتم را از خیلی کارهای ابتدایی شروع کردم.
*نشر دفاع مقدس هیچ دردسری ندارد
فارس: دردسرهای نشر خصوصی در حوزۀ دفاع مقدس چیست؟
هیچ دردسری ندارد، اگر درست کار کنیم و قواعد حرفهای را رعایت کنیم و مخاطب‌شناس باشیم ذائقۀ مخاطب را بشناسیم و با آن‌ها محشور باشیم هیچ موقع هیچ مشکلی ندارد. من 15 سال در بهشت زهرا(س) کتاب‌فروشی و فروشگاه محصولات فرهنگی داشتم و همزمان با نشر این کار را نیز انجام می‌دادم. از ابتدای آذر 76 تا اول اسفند 91 در وسط گلزار شهدا مغازه داشتم و می‌دیدم که مردم چه می‌خواهند و این به من خیلی کمک کرد.
فارس: عرصۀ دفاع مقدس نیز مانند سایر حوزه‌ها آثار بی‌کیفیتی را به خود می‌بیند چطور عمل کردید که گرفتار آثار بی‌کیفیت نشوید؟
از همان ابتدا هم که حرفهای وارد کار نشدیم، بلکه خیلی آماتور ورود کردیم و کم‌کم رشد کردیم. با توجه به تمرکزی که در بازار داشتیم و برایمان مهم بود که کارمان رشد کند، همزمان با توجه به ذائقۀ مخاطب کیفیت کار را بالا برده‌ایم و اگر کارهای اولیه را در قیاس با کارهای الان نگاه کنید، متوجه می‌شوید، رشد متن و فرم ارتقا پیدا کرده است.
*فکر نمی‌کردم «کتاب آهنگران» سر و صدا کند
فارس: به شروع پر سر و صدا اعتقاد داشتید؟
در فضای دفاع مقدس به این چیزها اعتقاد ندارم؛ اما دقیق متوجه سؤالتان نشدم.
فارس: مثلاً «کتاب آهنگران» یکی از آن کتاب‌ها است که نام نشر «یا زهرا(س)» را بر سر زبان‌ها انداخت.
اتفاقاً وقتی داشتم این کتاب را انجام می دادم به بچه‌ها گفتم که بدانید این کتاب فروش نمی‌رود و فقط به‌خاطر علاقه‌ام به این موضوع آن را منتشر می‌کنیم. تمام کارهای این کتاب از صفر تا صد را خودم انجام دادم و اصلاً به این فکر نمی‌کردیم که این کتاب قرار است سر و صدا کند. همیشه همینطور است یعنی یک کاری در ذهن دارم و اصلاً فکر نمی‌کنم که قرار است سر و صدا کند. از این رو، فقط کارمان را انجام می‌دهیم.
فارس: کتاب «حاج قاسم» چطور؟
می‌دانستیم این کتاب پرفروش می‌شود. یعنی از ابتدای انتشار تا کنون در طول یک‌سال 15 چاپ 5هزار نسخه‌ای منتشر کرده‌ایم یعنی 75 هزار نسخه از آن را منتشر کرده‌ایم؛ ولی این هم همینطور بود و برای اینکه پرفروش شود آن را منتشر نکردیم.
*برای فروش سراغ هیچ سازمانی نرفتم
فارس: با توجه به اینکه عرصۀ دفاع مقدس، عرصه‌ای است که ارگان‌ها و دستگاه‌ها با آن در ارتباط هستند، به این فکر می‌کردید که نشری راه بیاندازیم که ارگان‌ها در مناسبت‌ها از ما خرید کنند؟
اصلاً. تا این لحظه سراغ هیچ ارگانی نرفتم و گرای هیچ کدام از آن‌ها را نگرفته‌ام و اقدامی برای فروش سازمانی نکرده‌ام. مدل کار در آوردن ما این است که پیوسته به کار فکر می‌کنم و ایده‌پردازی می‌کنم، حالا تا کی فرصت شود آن را به انجام برسانم. در مرحلۀ ابتدای کار هیچگاه به فروش و این موضوعات فکر نمی‌کنم بلکه مثلاً نگاه می‌کنم در فلان مجموعه‌ای که منتشر کرده‌ایم، یک شهید جایش خالی است و می‌رویم سراغ او تا کارهای کتابش را انجام دهیم، البته حتماً در مدل انتشار آن و باز هم تأکید می‌کنم به سلیقۀ مخاطب فکر می‌کنیم.
فارس: چرا سراغ موضوعاتی که کتاب در آن موضوعات کم است نرفتید؟ مثلاً چرا در مورد عملیات کربلای5 یا والفجر 8 کتاب خوب منتشر نکردید؟
ما داریم وارد یک سرفصل جدیدی از فعالیت‌های نشر در انتشارات خودمان می‌شویم. از الان به بعد کتاب‌هایی که در نشر یا زهرا(س) منتشر شود، یک اتفاق جدید است. در کتاب‌های دفاع مقدس مؤلف گاهی موضوع و سوژه را سانسور می‌کند. یعنی به تشخیص خودش یک روایت و خاطره را حذف می‌کند؛ ولی در جدیدترین کتاب‌های نشرمان حتماً روند تأثیرگذاری را پیش خواهیم گرفت و اگر سراغ یک موضوع برویم، تفاوت آن را با کتاب‌های قبلی ما حس خواهید کرد.
اگر بخواهیم سراغ سوژه‌هایی مانند کربلا5 یا والفجر 8 هم برویم مطمئناً مخاطب با کتاب‌های ویژه‌ای روبرو خواهد شد.
*ناشران بد‌حساب، مؤلفان را به سمت ما می‌آورد
فارس: چطور با خبر می‌شوید که یک نویسنده در حال تولید اثر است و سراغ او می‌روید؟
ما سراغ نویسنده‌ها نمی‌رویم بلکه پیش آمده مؤلفان برای انتشار آثارشان به ما رجوع می‌کنند. مثلاً مولفی آمده کارش را به ما داده و گفته فلان ناشر بد حساب است و می‌خواهم با شما کار کنم.
فارس: به فکر عوض کردن قالب در انتشار آثارتان هم بوده‌اید؟
بله به این موضوع هم توجه داشته‌ایم و کارهایی داریم که در آینده منتشر خواهد شد.
فارس: با توجه به این که آثار نشر شما پرفروش است، برنامه‌ای برای پرفروش شدن آثارتان دارید؟
من با بازار کتاب‌فروش‌ها در ارتباطم و این ارتباط را قطع نمی‌کنم.
*بچه‌های دفاع مقدس خروجی ندیده‌اند و انگیزه ندارند
فارس: سخت‌ترین بخش انتشار یک کتاب دفاع مقدس کدام بخش آن است؟
تألیف؛ مصاحبه گرفتن، پیاده کردن آن، هماهنگی برای مصاحبه و ... ذیل این بخش است که به نظرم سخت‌ترین بخش یک کتاب دفاع مقدس است. چون بچه‌های دفاع مقدس خسته شدند، زیرا حرف زده‌اند و خروجی ندیده‌اند و دیگر انگیزه ندارند. اگر خدا نخواهد و اراده نداشته باشی، این اتفاق رقم نمی‌خورد.
فارس: در طی سال‌های فعالیت اتفاق افتاده که خانوادۀ شهید یا رزمنده‌ای یک کتابی که منتشر کرده‌اید را تکذیب کند یا جنجال درست کند؟
بعضاً اتفاق افتاده ولی نه به این شکل که کتاب را جمع کنند؛ بلکه ممکن است اعتراض کنند که این طور نبوده؛ ولی تاکنون به آن شکل که جلوی توزیع یک کتاب گرفته شود، برایم پیش نیامده است. اشتباه تاریخی اشتباه اسمی یا مکانی بوده است که نیاز به اصلاح داشته است.
*وقتی آهنگران تلفنم را جواب می‌داد بهترین لحظاتم بود
فارس: بهترین خاطره‌ای که از فعالیت چند سالۀ خود دارید چیست؟
بهترین خاطراتی که در طول این سال‌ها داشتم آن لحظه‌ای بود که کتاب آهنگران را دست گرفتم. بهترین لحظات برای زمانی بود که حاج صادق آهنگران جواب تلفنم را می‌داد و اگر در آن لحظات کسی چیزی می‌خواست به او می‌دادم.
فارس: کتابی بوده که ببینید و بگویید ای کاش این را ما چاپ می‌کردیم؟
بوده ولی موردی در ذهن ندارم.
*نوشتن تقریظ از سوی رهبری آرزوی هر ناشری است
فارس: به این فکر کرده‌اید که کتابتان مورد توجه رهبر انقلاب قرار بگیرد و توسط ایشان بر آن تقریظی نوشته شود؟
این که آرزوی هر ناشری است که یک روزی یک کتابش تقریظ رهبر انقلاب بر آن نوشته شود و برای ما افتخار است. در حد توان سعی کرده‌ایم کتابمان را به دست ایشان برسانیم؛ ولی جدی نبوده البته راه آن را هم بلد نیستیم.
فارس: در مورد قیمت‌گذاری کارها توضیح دهید.
بعد از 15 سال فعالیت تلاش کرده‌ایم که قیمت‌ها را به کف قیمت برسانیم و سعی می‌کنیم گل به خودی نزنیم و با تلاش‌هایی که می‌کنیم درصدد این هستیم که قیمت پشت جلد را کاهش دهیم.
*تأثیر ناشر وابسته به سازمان عریض و طویل بر ناشران در قیمت‌گذاری
فارس: اگر ناشر دفاع مقدس هم نبودید باز این کار را می‌کردید؟
عقل حکم می‌کند که این کار را بکنیم، من اگر قیمت بالا روی کتاب‌های خودم بزنم خب فروشی نداریم؛ در کشوری که بازار کتاب راکد است و کتاب در سبد خرید مردم نیست بالا بردن قیمت کار عقلانی نیست. برخی از ناشران روی حساب ناشری که وابسته به یکی از سازمان‌های عریض و طویل است، روی کتاب‌های خود قیمت‌گذاری می‌کنند.
فارس: چقدر با مخاطب در ارتباط هستید؟ یعنی راه ارتباطی وجود دارد که مخاطب بتواند در مورد کتاب‌هایتان نظر بدهد و با شما مرتبط شود؟
خیلی کم. چون ما بیشتر روی تولید متمرکز هستیم و آنقدر توان نداریم که بتوانیم به این موضوع بپردازیم. البته گاهی تماس می‌گیرند؛ ولی بیشترین ارتباط ما با مخاطبان در نمایشگاه‌ها بیشتر صورت می‌گیرد.
*کاری با کسی نداریم
فارس: از دست ناشران دولتی عصبانی هم می‌شوید؟
ما کاری با کسی نداریم و اصلاً توجهی به دیگران نداریم. این که می‌گویم ما با کسی کاری نداریم به این معنا است که ما مشغول کار خودمان هستیم و آن‌ها نیز مشغول به فعالیت خود.
فارس: چقدر رسانه‌ها کمک‌کننده به فروش و دیده شدن کتاب‌ها هستند؟
بله کمک می‌کنند و بعضی کتاب‌ها که در رسانه‌ها می‌آید پرفروش می‌شوند و بهتر دیده می‌شوند.
*از سال 74 دنبال جمع کردن عکس هستم
فارس: برای عکس‌های کتاب‌هایی که نشر «یا زهرا(س)» منتشر می‌کند چه می‌کنید و آن‌ها را از کجا پیدا می‌کنید؟
از سال 1374 دنبال عکس جمع کردن هستم و آرشیو درست می‌کنم. جایی می‌شنیدم که عکس هست می‌رفتم و برای این موضوع به نقاط مختلف ایران سفر کرده‌ام.
*استفاده از کتاب «کاک احمد» در صحنه‌پردازی «ایستاده در غبار» بدون نام بردن
فارس: کتاب‌های عکس دفاع مقدس را برای چه مخاطبی تولید می‌کنید؟ و چه می‌کنید کتاب‌هایتان ارزان می‌شود و این مسئله این شائبه را ایجاد می‌کند از جایی حمایت مالی می‌شوید؟
کتاب عکس به طور کلی فروشش پایین است و اگر بخواهید قیمتی بزنید که مخاطب نتواند آن را تهیه کند، دیگر چاپ آن معنا ندارد. کتاب «کاک احمد» را 10 روز در خانه نشسته‌ام لکه‌گیری کردم حالا شاید برخی بگویند این عکس‌ها بی‌کیفیت است؛ ولی همین عکس‌ها دیگر نیست و نگاتیو آن‌ها در دسترس نیست. ما دوست داشتیم که در مورد مثلاً احمد متوسلیان کتاب عکس منتشر کنیم و معتقدم کتاب «کاک احمد» منحصر به فردترین کتاب عکس در ارتباط با این فرماندۀ دفاع مقدس است.
طراح صحنۀ فیلم سینمایی «ایستاده غبار» برای صحنه‌پردازی‌های این فیلم از این کتاب هم کمک گرفته است، بدون اینکه اشاره‌ای به این کتاب کرده باشند. در محافل خصوصی به این کتاب اشاره کرده‌اند؛ اما در تیتراژ فیلم یا مصاحبه‌ها اشاره‌ای به این کتاب نکرده است.
*فروش نرفتن کتاب انگیزۀ کارهای بعدی را می‌گیرد
من این کتاب را می‌توانستم 30هزار تومان قیمت بزنمۀ ولی 19 هزار تومان قیمت زده‌ام، خب کسی برای کتاب 30 هزار تومانی پول نمی‌دهد و انجمن‌ها کتاب‌های عکسشان در چاپ اول باقی می‌ماند. ما در این کتاب به سود کم اکتفا کرده‌ایم. در مورد کتاب‌های عکس مطرح است که کتاب عکس باید گران باشد تا کلاس داشته باشند.
چاپ یک کتاب ضرری ندارد؛ ولی همین که فروش نمی‌رود انگیزه برای کارهای بعد پایین می‌رود. نهایتاً این است که یک کتاب پس از اتمام یک چاپ دیگر چاپ نمی‌شود.